Wednesday, April 11, 2007

Curieuze ontmoeting op Stille Zaterdag



Op stille zaterdag, de zaterdag voor Pasen, ga ik met David Nickel, een MCC werker uit de Oekraine (we onmoetten hem vorig jaar op de Krim) naar de stad. Lucie zit bij de kapper en zij zal zich later bij ons voegen. David wil graag naar het Rode Plein, om daar met name het Lenin mausoleum te zien. Bij aankomst op het Rode Plein is de boel weer eens afgesloten, niemand mag het plein op. Al gauw wordt, na enige deductie, duidelijk waarom. Aan de andere kant tegen de Kremlinmuur aan, zien we mondjesmaat mensen naar het mausoleum lopen. Ik denk er het mijne van, maar voor David is er geen aarzeling, we gaan proberen om in het mausoleum te komen.
Bij de ingang van de Alexandertuin sluiten we aan in de rij, het is inmiddels 12.30. Voorzover ik iets weet is het sluitingsuur altijd 13.00. Dus al gauw zien we een aantal militia personen, precies voor onze neus aan de verzamelde menigte melden dat ze geen kans meer maken om toegelaten te worden. De rij dunt daardoor aanzienlijk uit. Ik echter, door ervaring wijs geworden, blijf staan. Inmiddels zijn er een aantal lieden, die zich aanbieden als gids. Ze beloven ons voor 1000 roebel snel naar binnen te loodsen. De verleiding is groot, maar we houden stand, als vlak voor mijn neus een hek wordt verschoven, glip ik als laatste nbaar binnen als de militia niet kijkt. Als daarna geprobeerd wordt om David en wat anderen weg te sturen, zeg ik dat hij mijn vriend is en als laatstenb mogen we in de rij aansluiten. Het wordt nog even spannend als we alle camera's moeten achterlaten, dat kan in het Russisch museum, dus nu echt als laatsten lopen we in de richting van het vrijwel altijd gesloten mausoleum. Het heeft iets. Bij de ingang is de instructie, pet af en handen uit de zakken. We betreden het gebouw en gaan via een pikdonkere trap de diepte in. Er is ook bijna geen licht, zodat de enige lichtbakens de wachten zijn, die onder het diffuse licht staan opgesteld. Ik ben diep onder de indruk van deze regie. Als je niet al eerbiedig of geimponeerd zou zijn, wordt je het op deze manier wel. Als ik nog even iets tegen David fluister over het feit dat ik vrijwel geen tree kan onderscheiden, zie ik de wacht mij wenken mijn mond te houden. en dan treden we diep onder de grond de ruimte binnen waar het gebalsemde lichaam ligt. Het is een uitzonderlijk klein mannetje eigenlijk, maar door alles wat vooraf is gegaan, heeft het wel wat. We lopen zonder stoppen langzaam door en we zijn even later weer buiten. Dan volgt nog de wandeling langs de Kremlinmuur, met de vele helden van de Sowjet Unie, die het tot hier hebben geschopt of die weer naar dit nivo zijn teruggezet (Stalin). De hele koude oorlog trekken we voorbij. Ik herinner me de televisieuitzending van kameraad Brezjnew, die bij de begrafenis bijna uit zijn kist viel toen het touw brak onder de kist. Hier liggen ze tussen de onverstoorbare dennebomen, die zo lang alleen op een plaatje zichtbaar zijn geweest.
Ik maak nog een domineesgrapje, dat het curieus is om dit graf op stille zaterdag te bezoeken.
Een grapje overigens, dat het op mijn werk niet doet. Feitelijk al mijn collega's van mijn werk vinden het vreemd dat überhaupt ben gaan kijken. Ik heb er geen spijt van. Immers het hoort bij dit land, zoals ook de wijze waarop ik met David tot hier ben gekomen op deze stille Zaterdag.
Als laatste in de rij en vanuit een feitelijk onmogelijke situatie. Ik denk maar zo, het komt altijd goed...

Pasen in de sneeuw.


Zondagochtend, na de wat enerverende nachtdienst in onze dorpskerk, is
het tijd om de eieren te kleuren en het paasbrood aan te snijden. Dave en Jaap hebben zich vol
overgave op deze taak gestort.


Het sneewt al behoorlijk, maar het blijft niet echt liggen. Dat wordt later anders wanneer we gedrieen over de Новодевичье begraafplaats lopen, waar beroemde schrijvers, politici,
kosmonauten etc. liggen. We kopen een boek met levensbeschrijvingen en foto's van aldaar begraven personen, maar door de hevige sneeuwval kunnen we daar niet veel in lezen. Enfin, ook voor Russische begrippen
redelijk vreemd om nog zo laat in het jaar zoveel sneeuw te zien vallen. Sneeuw en een begraafplaats, ik moet denken aan beelden uit de film 'Amadeus'. Tsjechov heeft er in elk geval geen last meer van.

Sunday, April 08, 2007

De Paasnachtdienst


Zaterdagavond tegen elven besluiten we om naar 'onze' dorpskerk te gaan om eindelijk eens een echt Russische paasnachtdienst mee te maken. De kerk en de omringende tuin zijn goed afgesloten met rood/witte linten en veel militsia. Er worden mondjesmaat mensen toegelaten die allemaal iets laten zien, maar wat? Identitycard, toegangsbiljet? Diezelfde middag hebben we nog aan een babusjka gevraagd of zoiets nodig is, maar dat was het zeker niet, verzekerde ze ons nog.
We blijven wat ronddrentelen tot een van de vele babusjka's ons in het vizier krijgt en ons een toegangskaartje geeft. Maar we zijn met z'n drieen, roepen we haar nog na, na haar uiteraard hartelijk te hebben bedankt. Maar ze wenkt ons mee te komen en tot de ingang heeft ze ons begeleid.
Wat was nu de toegangskaart? Een kartonnen foto'tje van de kerk met op de achterkant een jaarkalendertje. Een kaartje dat ik hier zo vaak gezien heb.
Eenmaal binnen duurt het minstens een kwartier voordat de 'dienst' begint. Het stroomt vol met gelovigen die allemaal kaarsjes naar voren doorgeven om aan te laten steken aan de grote Paaskaars. Een koortje o.l.v. een gedienstige dame zingt met overgave de begeleidende gezangen. Na vele litanieen en kruisjes slaan gaan ineens de dubbele deuren van de ikonostase open. Ter info: een ikonostase is een wand dat vol behangen is met ikonen, die de scheiding symboliseert tussen aarde (waar het volk staat) en de hemel (waar de priesters verblijven als ze niet in aktie hoeven te komen. Ineens gaat het licht in de kroonluchter aan en wordt het wat rumoeriger. De priester en zijn gevolg maken zich op voor de gang naar buiten, want nu volgt de omgang rond de kerk. Net op tijd, want door het vele volk met brandende kaarsjes krijg ik het redelijk benauwd. Zeker met een ijsmuts op m'n hoofd (want het vriest!), die ik als vrouw niet mag afdoen. Mannen daarentegen moeten juist met het hoofd onbedekt in de kerk verschijnen. En dan gebeurt er iets waardoor ik voorlopig elke Russische kerk op zo'n speciale dag zal mijden: als een golf water spoelt het mensvolk uit de kerk. Alsof er een dijkdoorbraak plaatsvindt. Ik hoef niet eens zelf te lopen, maar word als het ware naar buiten geduwd. Met voor en achter, links en rechts nog steeds die brandende kaarsjes. Eindelijk in de frisse lucht en nog even met z'n allen de rondgang meelopen. Daarna houden Jaap, onze Amerikaanse gast Dave en ik het voor gezien. Христос воскресе!