Het congres

In dit kader iets over de aanleiding van mijn bezoek aan Moskou: het Achtste Congres van de European Association for Jewish Studies. - met meer dan 300 deelnemers, waaronder negen uit Nederland - begon zondagavond in de Grote Synagoge van Moskou met een serie korte toespraken en een goed verzorgd buffet. Uiteraard omgeven met de nodige veiligheidsmaatregelen, hadden de protesten bij de Israelische Ambassade in Moskou niet de krant gehaald? Het congres zelf werd gehouden in zalen van het Cosmoshotel in het Noordoosten van de stad - een hotel met 1700 kamers, in eerste instantie gebouwd voor de Olympische Spelen van 1980 en vorig jaar voor de ingang voorzien van een reusachtig beeld van Charles de Gaulle - omdat de Franse eigenaar de zaak had overgenomen, zo werd on verteld.
Woensdag hield ik mijn lezing over een tentoonstelling van de Einsatzstab Reichsleiter Rosenberg, een belangrijke Nazi rooforganisatie, gehouden in Ratibor in Silezie (huidige Raciborz) in mei 1944, waarvan we ons aan de hand van het overgebleven materiaal een redelijk goed beeld kunnen vormen. Het was een expositie voor het Nazi-kader over 'de vijanden van het Duitse Rijk': Joden, Vrijmetselaars en Bosljewisten. De gelegaliseerde roof van boeken en archieven (inclusief die van de grote Joodse bibliotheken van Amsterdam) maakte de studie van de genoemde vijanden ten behoeve van Partij, Leger en Staat mogelijk en hierin vond men de rechtvaardiging van de acties.

Donderdag bezoek aan het voormalige Osobyi Arkhiv (Speciaal Archief), in het Noordwesten van de stad: het gebouw waar in begin jaren negentig de door de Duitsers en daarna door de Russen geroofde archieven uit Nederland (en van elders) ontdekt werden. Zoals bekend zijn de Nederlandse in 2002 en 2003 officieel aan Nederland overgedragen. Ondanks het feit dat het archief in juli gesloten was, kregen we - dankzij dr. Patricia Kennedy Grimsted - speciale permissie voor een bezoek, kennismaking met een van de archiefmedewerksters en inzage in enige bestanden.