Ikonen

We waren geheel omgeven door ikonen en door wandschilderingen – alles in soorten en maten - zo bont dat geen plek zonder beeld was.

Vijf jaar geleden maakten Rineke Verheus en ik een ikonenkalender bij de ikonen-tentoonstelling in De Gang, de expositieruimte van de Doopsgezinde Gemeente aan de Grote Houtstraat in Haarlem. We leerden daar veel van – nooit had ik me zo in de Oosterse Orthodoxie verdiept – we ontdekten toen hoe de Orthodoxie de enige christelijke traditie is waarin ‘de kunst een deel van de theologie is’. Het wezen van de ikoon, volgens de Orthodoxie : ‘een afbeelding die is bekleed met de macht van de afgebeelde’. Dat realiseerden we ons toen. Nu zag ik de praktijk.

Zo vanzelfsprekend als deze omgeving was voor de vele tientallen mensen die de dienst meemaakten, met hoeveel theoretisch begrip ook van mijn kant, voor mij was het onvanzelfsprekend, ik voelde de afstand - ik weet zeker dat de voor mij indrukwekkende schoonheid van Saenredams kerkinterieurs aan hen niet besteed zou zijn - ze zouden zich daarbij ontheemd voelen, zoals de vroegere pastoor van Volendam J.Th. Hoogervorst (1920-2004) mij eens in een understatement toevertrouwde: ‘in zulk soort kerken mis ik iets’.