Verjaardag vieren

De maand mei was bij uitstek de maand van de verjaardagen. We vierden die van mijn bazin (nou ja, collega kan ook) Margarita (2 mei), die van onze huisbaas (27 mei) Irina en die van mij zelf (28 mei), en de laatste verjaardag vierde ik de 29e op mijn werk (zie de foto).

Met de viering van deze verjaardagen beleefden we in feite alle aspecten en onderdelen, die bij een echte verjaardag horen. Je verjaardag is een van de belangrijkste, zo niet de belangrijkste dag in het leven van de Rus. Hoe dat komt, weet ik eigenlijk niet. Het kan zijn dat bij gebrek aan andere feestdagen, die bij ons veelal een kerkelijke achtergrond hebben, is het opnieuw een erfenis uit de oude tijd, dat je deze dag, bij uitstek een vierdag met familie en vrienden, uitbundig viert. En wie in het Russische uitbundig zegt, die zegt ook werkelijk uitbundig. Want zoals Hans Boland in zijn boek over de Russische ziel schrijft, is het ook onze waarneming, dat de Rus feitelijk geen maat kan of wil houden. Feesten doe je zonder beperkingen en de put van de melancholie en het verdriet kan soms zonder bodem zijn.

Maar terug naar de verjaardag. Je viert je verjaardag thuis, maar je viert hem ook op je werk en dat is niet tracteren op taartjes bij de koffie, en het is ook niet een bescheiden moment aan het eind van de werkdag. Integendeel, het uitgebreid vieren van je verjaardag is een recht en wee de manager, die probeert daar toch enige beperking probeert aan te brengen. Zo vierden we op 2 mei de verjaardag van Margarita en op 29 mei die van mij, met een vrijwel identiek ritueel.

Eerst komt de jarige al vaak wat later, want er moet namelijk eerst worden ingekocht voor het feest. Gelukkig hebben wij de Ashan in de buurt. Dus voor mijn verjaardag ging ik met collega Alexander eerst inkopen doen. Ik had Alexander gevraagd ook om mij te adviseren wat en hoeveel ik moest kopen. We kochten een Dirk van de Broek kar meer dan vol, voor ongeveer 20 collegae.

Aangekomen op het werk, tussen 10 en 11, waar ik doorgaans al om half negen present ben, zet je je buit bij de pantry en je gaat gewoon aan je werk. Vanuit haar centrale positie hoor je dan na verloop van tijd Tatyana Ivanovna haar dames, de declaranten instrueren, nadat ze eerst met bijvoorbeeld Yuri, de informele baas van het buro, het tijdstip van de viering heeft vastgesteld. Die wordt meestal vastgesteld rond half twee, twee uur, zodat een ieder ook ruim de gelegenheid heeft om te lunchen, wat wellicht verbazing zal wekken, als u het vervolg leest, maar goed koffie-, lunch-, en rookpauzes zijn niet de momenten die makkelijk worden overgeslagen.

Twee uur zal het feest beginnen en dat betekent dat zonder enige verdere tussenkomst, de dames declaranten (de laagsten in de hierarchie) beginnen met alle gekochte voedings- en drinkwaren op een van de buro's uit te stallen. Om een voorstelling te maken, stel je maar een soort koud buffet voor. Vlees, kaas, vis, worst (salami), brood, fruit, alles is er en niet te vergeten de drank, alles behalve wodka, er zijn blijkbaar grenzen, maar ik zie ook wel eens een whiskeyfles. (Op de foto zie je Margarita staan bij de tafel van 29 mei)

Dan is het twee uur en iedereen wordt/is opgetrommeld, bij ons zijn dat ook de mensen, die werken in twee andere kantoorruimten. Iemand houdt een toespraak, maar daarvoor hebben de meeste collegae zich al op het voedsel gestort, en een glas gepakt voor de onvermijdelijke toast na de officiële felicitatie. In mijn geval was dat Tatyana Ivanovna, die hartelijke woorden sprak. En bij de felicitatie gaat een enveloppe met inhoud, waarvoor je steeds 100 roebel per persoon moet bijdragen. Dus een aardig bedrag, waarmee je in feite het buffet bekostigd. Na het officiële gedeelte is er nog een moment dat vermeld moet worden. Dat is het moment van de taart. Bij de inkopen moet je er namelijk ook aan denken, de onvermijdelijk Russische Tort niet te vergeten, geen Prazdnik(feest) zonder Tort.

De rest van de werkdag werken we op halve kracht of helemaal niet meer. Dat is de verjaardag op kantoor.

Heel anders is de thuisverjaardag, die speelt zich of af thuis, gezeten rond een overladen tafel met eten en drank, of ergens buiten op een datsja. En U weet het al, overladen betekent een tafel, die op bezwijken staat. En daaromheen zittend, wordt je etend, drinkend en toastend langzaam heel dronken. En zoals een vriend mij zei, het is bijzonder als iedereen aan het eind van de avond nog redelijk nuchter is, dat is uitzonderlijk. Veel vaker komt het voor dat er tenminste een of meer gasten geen weet meer heeft van het eind van de avond. De thuisverjaardag in de zomer kan, als gezegd, ook buiten op de datsja plaatsvinden en daarbij is net als de tort, de shasliek onmisbaar. We vierden op deze wijze de verjaardag op de datsja van de vader van onze huisbaas, door ons Pappa genoemd, die in het echt Anatoly Stephanovitsj heet. ( Op de foto zie je hem, terwijl hij mij bijschenkt)
En ook bij die verjaardag gebeurde iets wat hoort bij de Russische feesten, of beter wat hoort bij de shasliek: het gaat door onder alle, ik herhaal onder alle omstandigheden gaat de shashliek door, ook al zie je donkere wolken zich samen pakken, de shasliek gaat door terwijl het plenst van de regen.

En ook bij de buitenviering is er altijd tort en er wordt ook als de stemming goed is luidruchtig en ontroerend mooi gezongen en wordt er ook rustig als de ene soort drank op is overgegaan op een andere soort. (Hieronder zie je op de foto, helaas zonder geluid, hoe dat er heeft uitgezien)

Mijn verjaardag vierde ik iets bescheidener, op een wijze, die door Alexander werd beschouwd als een 'hollandse' verademing, we zaten met vijf mensen gezellig in onze zitkamer en we hadden het eten elders uitgestald. Het was uitermate gezellig, met een Nederlandse en een Russische collega, met de Russische vriendin van de Nederlandse collega en wij tweeën. En ik zal het jullie maar eerlijk opbiechten, ik was degene, die zich het eind van de avond niet goed meer kan herinneren. Maar het was wel een mooi feest, zoals steeds een feest in Rusland toch met een iets andere sfeer een beetje doet denken aan onze feesten van vroeger, toen uitbundig uitpakken nog tot de uitzonderingen behoorde. Het zal ook wel weer zijn oorsprong in het verleden hebben, maar ook als de hoeveelheid voedsel minder is, is het opvallend hoe makkelijk Russen met weinig een groot feest kunnen maken, waar wij toch vaak het al of niet slagen van het feest laten afhangen van de exclusiviteit van het gebodene.

Waar het gebodene in Rusland bijna lijkt vast te liggen in een onuitgesproken regel, zijn wij, naar het lijkt steeds minder in staat tot het maken van een verschil tussen feest en geen feest, ook niet in kleding. Aan de openbare feesten neem je deel in een net pak, slechts op de datsja of in de intieme sfeer mag je je meer informeel kleden.

Om het anders te zeggen het 'zondagse' pak bestaat nog en ook de echte verjaardag. Het is ondenkbaar als je hier zou zegge: "Ik doe er niets aan." Dat is onmogelijk want je ontkomt er niet aan.